مردی که خوب می‌داند چه می‌کند

محقق: دکتر محمدرضا تقی دخت 

در هر داوری دربارة محمد‌علی مجاهدی، باید سه مسئله مد نظر قرار گیرد. بدون توجه به این سه نکته، هرگونه قضاوت دربارة آثار و شخصیت این استاد گران‌مایه، ابتر خواهد بود. چه استاد مجاهدی شخصی ذوالفنون و چندجانبه است که در روزگار ما کمتر می توان مانند ایشان را پیدا کرد. به نحوی که نه در این مختصر می‌گنجد تا دربارة همة فضایلش سخن بگوییم و نه این امکان برای من فراهم است که دربارة استاد این همه بگویم. سخن اول آن است که مجاهدی با مجاهدت بسیار پایه‌گذار انجمنی بود به نام محیط و این انجمن به مدت بیش از پنج دهه در منزل ایشان برگزار می‌شد. کار بزرگ مجاهدی در این انجمن و بعدها انجمن حرم، که تنها با علاقة شخصی و بدون هیچ حمایتی آن را برگزار کرد، مواجهة سه نسل از شاعران بود که در نتیجه بسیاری از تجربیات این سه نسل به هم منتقل شد. احاطة مجاهدی به ادبیات، تاریخ، تاریخ ادیان، عرفان و نیز شناختی که از شعر جوان و حدیث و قرآن داشتند، سبب شد که در این انجمن نسلی پرورش پیدا کند که بتواند عَلَم شعر آیینی را به خوبی بر دوش بکشد. هنر دوم مجاهدی آن بود که توانست از ارتباطات ویژه‌ای که با مداحان اهل بیت داشت، برای اتصال این دو گروه استفاده کند. به آسیب‌شناسی مداحی بپرادزد و در عمل با ارتباط دو گروه شاعر و مداحان اهل بیت، کاری کرد که از شعر این شاعران جریانی در مداحی به‌وجود بیاید که ضمن داشتن پشتوانة علمی از اشعار خوب نیز در این امر خطیر و مهم استفاده نمایند. در سایة چنین اقدامی بسیاری از اشعار شاعران جوان و خود مجاهدی در مجالس روضه و مدح و منقبت قرار گرفت. مجاهدی در مرحلة سوم با تلاش بسیار توانست آثار بسیاری را به زیور نشر آراسته کند و جدای از کیفیت آثار، تولید این حجم از آثار آن‌هم در گسترة شعر و ادب آیینی کاری بود که خیلی‌ از جوان‌ترها را تشویق به ورود به این عرصه کرد. ناگفته نماند که این آثار از کیفیت بالایی برخوردارند. از جمله آثاری که باید گفت مجاهدت بزرگ از سوی مجاهدی در راستای شعر و ادب آیینی است، کارهای پژوهشی است که جناب ایشان به انجام و فرجام رسانیده‌اند. کارهایی که اگر نگوییم بی‌نظیر، قدر مسلّم کم‌نظیر است. در پایان لازم می‌دانم برای اینکه مخاطبان با روش اخلاقی حضرت استاد آشنا شوند، خاطراه‌ای را نقل کنم. استاد مجاهدی در تفأل به حافظ بسیار استاد هستند. موقع ازدواج به ایشان گفتم: تفألی به حافظ بزنید تا ببینیم که سرانجام چه خواهد بود. مجاهدی بعد از تفأل گفت: گرچه وصالش نه به کوشش دهند/ هرچقدر ای دل که توانی بکوش. با اینکه هنرش را نداری، اما به شما زن می‌دهند و در این کار موفق خواهی شد.